Triển vọng tích cực cho ngành thực phẩm hữu cơ tiểu vùng sông Mekong mở rộng

Tiểu vùng sông Mekong mở rộng (GMS) có tiềm năng lớn trở thành nhà cung cấp thực phẩm hữu cơ hàng đầu thế giới do các nhà chế biến địa phươn...

Tiểu vùng sông Mekong mở rộng (GMS) có tiềm năng lớn trở thành nhà cung cấp thực phẩm hữu cơ hàng đầu thế giới do các nhà chế biến địa phương đang gia tăng giá trị cho các sản phẩm và xuất khẩu thông qua các hành lang kinh tế khu vực.

Báo cáo do các dự án nghiên cứu Techsci dự báo tốc độ tăng trưởng hàng năm của thị trường thực phẩm hữu cơ toàn cầu giai đoạn 2015-2020 là 16%/năm. Năm 2016, 2,3 triệu nhà sản xuất thực phẩm hữu cơ toàn cầu quản lý sản xuất trên 43,7 triệu ha canh tác nông nghiệp hữu cơ. Bắc Mỹ và châu Âu thống trị thị trường thực phẩm hữu cơ với thị phần 80% vào năm 2015.

Nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm hữu cơ tại Mỹ – thị trường thực phẩm hữu cơ lớn nhất thế giới – đã tăng trưởng 2 con số gần như mọi năm và chạm mức 43,3 tỷ USD năm 2015. Euromonitor định giá thị trường thực phẩm hữu cơ, chức năng, không chất dị ứng và “tốt-cho-bạn” đạt 1.000 tỷ USD. “Triển vọng cho GMS trở thành một nguồn cung cấp thực phẩ chính, không chỉ trong khu vực này mà còn trên toàn thế giới, rất tươi sáng., xét đến các điều kiện thuận lợi hiện nay”, theo Pavit Ramachandran, chuyên gia môi trường cấp cao tại ADB nhận định.

Phát biểu tại một diễn đàn GMS tại Bangkok, ông cho biết các nhà sản xuất thực phẩm hữu cơ có thể tóm lấy cơ hội nhu cầu ngày càng tăng trên thị trường quốc tế đối với hàng hóa được sản xuất có đạo đức, có chất lượng cao và an toàn. Đồng thời, khu vực này hưởng lợi từ các đặc điểm địa khí hậu nông nghiệp chung, cho phép sản xuất có hiệu quả. Cuối cùng, các yêu cầu thị trường nội địa và xuất khẩu dẫn đến nhu cầu tăng hợp tác khu vực, đang là động lực giúp tăng tiêu chuẩn sản xuất.

“GMS đã tạo nên một bước tiến vượt bậc trong tăng an ninh lương thực, đồng thời trở thành một nhà xuất khẩu lớn của một số hàng hóa thực phẩm quan trọng nhất thế giới như gạo, thủy sản, cà phê, chè, hạt tiêu và hàng loạt các sản phẩm thịt, cũng như các thực phẩm mau hỏng khác như trái cây và rau, trở nên phổ biến rộng rãi tại ASEAN, Bắc Á, châu Âu, châu Mỹ và các khu vực khác”, ông nhấn mạnh.

ADB đã hoàn tất kế hoạch hành động 5 năm từ 2018 – 2022 để xúc tiến các chuỗi giá trị nông sản trên toàn Tiểu vùng Mekong mở rộng, tập trung vào tính bao trùm và hỗ trợ nông dân quy mô nhỏ và các doanh nghiệp quy mô siêu nhỏ và nhỏ trong nông nghiệp.

An toàn thực phẩm sẽ là từ khóa chính của thực phẩm hữu cơ trên toàn khu vực. Thái Lan có các hệ thống an toàn thực phẩm hiện đị nhất trong GMS, trong khi vùng Vân Nam và Việt Nam có năng lực về an toàn thực phẩm cao hơn so với Campuchia, Lào và Myanmar, theo nhận định của ông Thomas Weaver, một chuyên gia chuỗi giá trị tại Niras International Consulting (Melbourne). “Các nước kém phát triển hơn xét về hệ thống an toàn thực phẩm, cũng bị kìm hãm bởi cơ sở hạ tầng logistics và vận chuyển kém phát triển hơn, mật độ dân số cao và địa hình”.

Ông Weaver cũng khuyến nghị rằng các nước có các hệ thống phân tích rủi ro và an toàn thực phẩm phát triển hơn, và có năng lực hỗ trợ các nước láng giềng trong nâng cao kỹ năng của lao động, có thể giúp cải thiện hệ thống giám sát và cung cấp các dịch vụ, nhưng kiểm tra độ an toàn của thực phẩm.

Phouang Parisak Pravongviengkham, Thứ trưởng Bộ Nông Lâm nghiệp Lào, cho rằng thách thức lớn nhất đối với nhóm nước CLMV (Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam) là định hình thương mại thực phẩm theo hướng cải thiện an ninh lương thực và việc làm. “Chúngt ôi cần tiếp tục điều chỉnh các chính sách ngày một thông minh, như hợp đồng công bằng và các chính sách khác liên quan đến giám sát quy trình triển khai chính sách và bảo hiểm để đảm bảo nông dân và doanh nghiệp nhỏ có phần công bằng trong miếng bánh ngày càng phình to”. Ông cho rằng các nước GMS đối mặt với cả các thử thách chung và riêng. Ví dụ, Trung Quốc cần các sản phẩm thực phẩm sạch hơn, an toàn hơn và thân thiện với môi trường hơn. Thái Lan và Việt Nam đối mặt với thách thức biến đổi khí hậu và Myanmar vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác. Lào, ngay cả với các nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào, vẫn thiếu vốn nhân lực, công nghệ, tài chính và tinh thần doanh nhân.

Trong khi đó, biến đổi khí hậu đang gây ra hạn hán và lũ lụt ngày càng thường xuyên, các dịch bệnh mới đang làm gián đoạn chuỗi giá trị, thương mại và vận chuyển.

Liliana Annovazzi-Jakab, lãnh đạo đơn vị chuyên về Các tiêu chuẩn chất lượng nông nghiệp tại Ủy ban Kinh tế cho châu Âu, cho rằng các sản phẩm an toàn và thân thiện môi trường là thiết yếu trong dài hạn, nhưng thực tế là thực phẩm chức năng sẽ không đủ để cung cấp cho toàn bộ thế giới. “Chúng ta phải tìm cách cân bằng giữa cái chúng ta gọi là “các hóa chất tốt” và hữu cơ, nhưng hữu cơ không thể triển khai ở mọi nơi do đây là hoạt động sản xuất thâm dụng lao động tại châu Âu, nên các nước châu Á có lợi thế cạnh tranh về mặt này hiện nay”, bà phát biểu với Asia Focus. “Hiện có một khuynh hướng tiêu dùng rất lớn tại châu Âu và Mỹ về phía thực phẩm bền vững và hữu cơ nhưng yếu tố kìm hãm lớn nhất là chi phí chứng nhận. Bạn không thể đơn giản chỉ là bảo cho người mua rằng sản phẩm của bạn là hữu cơ, bởi bạn cần chứng nhận và bạn sẽ được kiểm toán hàng tuần hoặc hàng tháng bởi các siêu thị, các nhà giao dịch và các nhà chứng nhận, dẫn đến chi phí chứng nhận là yếu tố mà phần lớn nông dân châu Á không thể chi trả”.

Có rất nhiều cách để giảm chi phí, như thông qua các tổ chức của các nhà sản xuất để chia sẻ chi phí chứng nhận. Tại châu Âu, chính phủ hỗ trợ thành lập ban đầu các tổ chức này, bà Annovazzi-Jakab cho biết. “Hà Lan là một nước nhỏ nhưng lại là một nhà cung cấp thực phẩm hữu cơ lớn do nông dân Hà Lan hợp tác rất tốt với nhau tại các tổ chức nông dân như vậy, với các sàn giao dịch, tổ chức đấu giá và mời gọi những người mua”. Bà Annovazzi-Jakab cũng khuyến nghị các nước GMS áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như Codex cho an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn UN về chất lượng và áp dụng chúng vào các tiêu chuẩn nội địa. “Tận dụng những gì sẵn có. Rõ ràng, bạn càng tiến gần tới các tiêu chuẩn quốc tế, bạn càng dễ thâm nhập vào thị trường quốc tế”.

Theo Bangkok Post